Numarası : 2018 / 28

Tarihi : 11/20/2018

Son aylarda döviz kurlarında meydana gelen aşırı hareketlilik, döviz cinsinden alacağı ve borçları olan işletmelerin geçici vergi beyanlarını da etkilemektedir/etkileyecektir. Bilindiği üzere işletmelerin üçer aylık geçici vergi dönemlerinde dönem kâr veya zararları hesaplanırken kayıtlarında yer alan yabancı para cinsinden değerlerin Vergi Usul Kanunu uyarınca dönem sonu değerlemesine tabi tutulması gerekmektedir. Döviz kurunda meydan gelen artış döviz cinsinden varlığı olan mükelleflerin kur gelirleri sebebiyle daha fazla geçici vergi ödemesine neden olmaktadır. Döviz kurunun düşmeye başlaması, dördüncü geçici vergi matrahının / kurumlar vergisi matrahının azalmasına sebebiyet verecektir. Bu durumda bir önceki geçici vergi döneminde ödenen fazladan verginin iadesi durumu ortaya çıkacaktır.

Geçici verginin mahsup ve iadesine ilişkin düzenleme ve açıklamalar bu Sirkülerin konusunu oluşturmaktadır.

Anahtar Kelimeler: matrah, beyan, hesap dönemi, kur farkı, değerleme

Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 120’nci maddesinde; üçer aylık dönemler halinde tahakkuk ettirilerek tahsil edilen geçici verginin, yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edileceği, mahsup edilemeyen tutarın mükellefin diğer vergi borçlarına mahsup edileceği, bu mahsuplara rağmen kalan geçici vergi tutarının da o yılın sonuna kadar yazılı olarak talep edilmesi halinde mükellefe red ve iade edileceği belirtilmiştir. Bu esaslar kurumlar vergisi mükellefleri açısından da geçerlidir.

Hesap dönemi takvim yılı olan mükellefler için geçici vergi dönemleri kümülatif olarak şu şekildedir:

Geçici vergi üç aylık dönemi izleyen ikinci ayın ondördüncü günü akşamına kadar bağlı olunan vergi dairesine beyan edilir ve onyedinci günü akşamına kadar ödenir.

Döviz Kurundaki Yükseklik ve Geçici Vergi

Bilindiği üzere üçer aylık geçici vergi dönemlerinde kâr veya zararlar hesaplanırken Vergi Usul Kanunu'na gereğince dönem sonu değerleme işlemleri de yapılmaktadır.

Mezkur Kanun’un ilgili maddeleri uyarınca dönem sonu itibariyle yabancı para cinsinden alacak ve borçların da değerlemesinin yapılması gerekmektedir. Geçici vergi dönemlerinde mart, haziran, eylül, aralık aylarının son günleri dönem sonu olarak değerlendirildiğinden bu günler itibariyle TCMB’nın açıkladığı döviz alış kurları değerlemeye esas alınmaktadır. Değerleme sonucu oluşan kur farkları beyan edilecek dönem kârlarını da etkilemektedir.

Üçüncü Geçici Vegi Dönemi ve Kur Değerlemesi

Üçüncü geçici vergi dönemi açısından dönem sonu değerlemelerinin yapılacağı tarih 30 Eylül 2018’dir. Bu döneme ilişkin yabancı para cinsinden borç ve alacakların TCMB’nin 30 Eylül 2018 tarihinde açıkladığı döviz alış kuru ile değerlenip kur farklarının gelir veya gider hesaplarına aktarılması gerekmektedir.

Döviz cinsinden alacağı olan bir mükellef söz konusu alacağı kayıtlara geçirdiği tarihteki kur ile 30 Eylül 2018 tarihindeki kur arasındaki olumlu farkı gelir olarak dikkate alacak ve üzerinden geçici vergi ödeyecektir. Aynı şekilde bankada veya kasasında döviz bulunan işletmeler de dövizi elde ettiği tarihteki kur ile 30 Eylül 2018 tarihindeki kur arasındaki olumlu fark üzerinden geçici vergi ödemek zorundadır. Kısacası dövizli alacağı bulunan işletme, alacağını tahsil etmeden kur artışı sebebiyle oluşan kambiyo karı üzerinden vergi ödemek zorunda kalmaktadır.

TCMB tarafından üçüncü geçici vergi dönemi sonunda oluşan dolar alış kuru 5,9902 TL, Euro kuru 6,9505 olarak açıklandı. Bu kur dikkate alınarak dolar cinsinden nakit ve alacağı olan işletmeler kambiyo karı sebebiyle geçici üçüncü dönem vergilerini daha fazla ödeyeceklerdir. Şayet TCMB tarafından açıklanacak olan 31 Aralık 2018 tarihli döviz alış kuru 5,9902 TL, Euro kuru 6,9505 TL olursa veya daha da yükselirse üçüncü geçici vergi döneminde ödenen geçici vergi açısından  iade durumu ortaya çıkmayacaktır. (İşletmenin faaliyetlerinden kaynaklı gelir-giderler sabit varsayılmıştır.)

Eğer TCMB tarafından açıklanacak olan 31 Aralık 2018 tarihli döviz alış kuru 5,9902 TL, Euro kuru 6,9505 TL’nin altında olursa bu sefer de kambiyo zararı oluşacaktır. Bu düşüş sonucu oluşan kur farkları işletmelerin kayıtlarına gider kaydedildiği için dördüncü geçici vergi / kurumlar vergisi matrahı azalacaktır.

Dolayısıyla 31 Aralık 2018 tarihli dolar kurunun 30 Eylül 2018 tarihli kurdan çok aşağıda olması halinde dördüncü dönem geçici vergi tutarı ve kurumlar vergisi tutarı üçüncü dönem geçici vergi tutarının altında kalacağından iade edilmesi gereken geçici vergi ortaya çıkakacaktır.

Fazla ödenen bu geçici vergi mükelleflerin başvurması halinde iade veya diğer borçlarına mahsup edilecektir.

Geçici verginin gerek diğer vergi borçlarına mahsuben iadesinde gerekse nakden iadesinde herhangi bir tutar sınırlaması olmayıp, geçici verginin ödenmiş olması yeterlidir. Geçici vergiye ilişkin iade taleplerinde teminat ve inceleme raporu aranmamaktadır.

Saygılarımızla.

Bu sirkülerlerde yer alan ifadeler; ilgili Kanun, Tebliğ veya Kararda yer alan düzenlemeler hakkında özet ve genel bilgilendirme amacı taşımaktadır. Sirkülerlerde yer alan bilgilerin sağlıklı bir şekilde uygulanması noktasında bizimle irtibata geçmeniz tavsiye edilir.